آداب اسلامی برای کودکان و نوجوانان
رعایت ادب و احترام در برابر پروردگار
اولین ادب و رفتار مهمی که ما مسلمانان باید در ارتباط با خداوند آن را مورد توجه قرار بدهیم این است که او را آگاهانه و صادقانه ستایش کنیم.کسی و چیزی را در فرمان‌روایی و فریاد رسی با او شریک ننماییم و ذکر و یادش را فراموش نکنیم.
همان‌گونه که خود ما را آگاه فرموده بهترین نوع ذکر و یاد او خواندن نماز است به همان شیوه و دستوری که خداوند، خود معین فرموده است. یعنی با فروتنی و خشوع آن را انجام بدهیم و از حکمت و منفعت‌هایش آگاه شویم، تا با خواندن نماز از بدی‌ها دوری کنیم.
باید خداوند بزرگ و مهربان خود را دوست بداریم و این دوست داشتن ما را به اطاعت از او تشویق کند و از او بخواهیم که ما را در جهان آخرت به بهشت پر از ناز و نعمتش راه دهد.همچنین از آن‌چه که نهی شده دوری کنیم و از دوزخ و مجازات آن بترسیم.
به اندازه‌ایی که می‌توانیم او را یاد کنیم. درباره قدرت و بزرگی او فکر کنیم و تلاش نماییم او را به وسیله نام‌ها و صفت‌های زیبا و گرامی که در قرآن از آنها سخن گفته شده مانند: آگاهی، دانایی، رزق و روزی دادن، قدرت و توانایی، دیدن و شنیدن و … او را بشناسیم.
هر کار درستی را به خاطر او صادقانه و مخلصانه انجام بدهیم.
از هر فرصتی برای طلب بخشش از او استفاده کنیم.
هر کاری را با نام و یاد او آغاز نماییم.
همه‌ی امور زندگی خود را به او بسپاریم و تنها او را یاریگر خود بدانیم.
هرگاه مرتکب گناهی شویم بدون درنگ پشیمان شویم و توبه کنیم و پس از آن کارهای خوب و پسندیده‌ای انجام دهیم تا خطاهای ما بخشوده شود.
سعی نماییم آن‌گونه او را بستاییم گویی او را می‌بینیم. اگر هم ما او را نمی‌بینیم او همیشه و در هر شرایطی ما را می‌بیند و بر آشکار و نهان فکر و دل و همه‌ی رفتارهای ما آگاه است و به خاطر تمام نعمت‌هایش از او سپاسگذاریم، باید به هنگام رو به رو شدن با سختی‌ها و مصیبت‌ها صبور و استوار باشیم و مطمئن باشیم هر اتفاقی که برای ما پیش می‌آید، به خیر و مصلحت ماست.
ادب و رفتار با پدر و مادر
صبح که از خواب بر می‌خیزیم و هر وقت که وارد منزل می‌شویم، به آنان سلام می‌کنیم.
همیشه با ادب و احترام با ایشان رفتار می‌کنیم، هر گاه وارد منزل شدند به احترام آنها از جای خود بلند می‌شویم و برای بخشش آنها به درگاه خداوند دعا می‌کنیم.
در کارهای خانه آنان را یاری می‌دهیم و کاری نمی‌کنیم که باعث زحمت ایشان بشود. هیچ‌گاه نسبت به پدر و مادرمان اظهار ناراحتی نمی‌کنیم.
اگر ما را نصیحت کردند با دل و جان می‌پذیریم و دستورات آنها را اجرا می‌نماییم، وسایل خانه را دستکاری نمی‌کنیم و آنها را بر هم نمی‌زنیم و بدون اجازه از منزل خارج نمی‌شویم.
هرگاه خواستیم به اتاق خواب پدر و مادر برویم، ابتدا در می‌زنیم و هنگام خواب و استراحت بدون اجازه وارد اطاق آنها نمی‌شویم، سر و صدا نمی‌کنیم تا خواب و استراحت‌شان را بر هم نزنیم.
به دوستان پدر و مادر احترام می‌گذاریم و هر وقت آنها را دیدیم سلام می‌کنیم. هنگام نشستن بالاتر از آنها نمی‌نشینیم.
چیز زیادی از آنها نمی‌خواهیم، بهانه نمی‌گیریم، به هر اندازه که به ما دادند، اظهار نارضایتی نمی‌کنیم و از آنان تشکر می‌نماییم.
گاهی اوقات از خداوند می‌خواهیم که پدر و مادرمان را مورد لطف و بخشش خود قرار دهد.
ادب و رفتار با همسایه‌ها
هر بار که همسایگان را دیدیم به آنها سلام کرده و احترام می‌گذاریم.
به پشت بام خانه‌ی همسایه نمی‌رویم و به داخل حیاط و خانه آنها نگاه نمی‌کنیم.
اگر کاری داشتند به اندازه توانایی خود به آنان کمک می‌کنیم.
اگر بچه‌هایی به سن و سال ما داشتند با آنان دوست می‌شویم و به آنها احترام می‌گذاریم.
اگر دوست همسایه‌ی ما مریض شد به دیدنش می‌رویم و از خدا می‌خواهیم که او را شفا بدهد و بیماریش را برطرف کند.
هنگامی قوم و خویش همسایه‌ها فوت کرد برای عرض تسلیت نزد آنها می‌رویم و به ایشان تسلیت می‌گوییم.
روزهای عید و وقت شادمانی‌شان را به آنها تبریک می‌گوییم.
آشغال و چیزهای دیگر را جلوی منزل یا پشت‌بام همسایه‌ها نمی‌اندازیم.
هرگاه خواستیم به منزل همسایه‌ها برویم اول در می‌زنیم و اجازه می‌خواهیم. به هنگام استراحت مزاحم آنها نمی‌شویم.
هر وقت به منزل همسایه‌ها رفتیم تا از دوستانمان دیداری داشته باشیم مؤدبانه در جای مناسبی می‌نشینیم به وسایل منزل آنها دست نمی‌زنیم، مزاحم‌شان نمی‌شویم و سعی می‌کنیم خیلی کم در منزل‌شان بمانیم.
ادب و رفتار با دوستان و رفیقان
هر وقت آنها را دیدیم با گشاده‌رویی سلام می‌کنیم و با احترام برخورد می‌کنیم.
با هر نامی که دوست دارند آنها را صدا می‌زنیم.
مانند برادر و خواهر خودمان دوست‌شان می‌داریم.
هر چیزی را که ندانستیم از آنان می‌پرسیم، هر آن‌چه را که نمی‌دانستند، اگر ما اطلاعاتی داشتیم به آنان یاد می‌دهیم. در کارهای درس و تکلیف مدرسه به آنها کمک کنیم و دوست داریم همچون خود ما در درس خواند‌ن‌شان موفق باشند.
سر کلاس و وقت درس معلم با دوستانمان صحبت نمی‌کنیم، تا باعث سردرگمی آنان نشویم.
هر یک از آنان که مریض شد به عیادش می‌رویم و شفایش را از خداوند می‌خواهیم.
به پدر و مادر دوستانمان احترام می‌گذاریم، و هر جان آنها را دیدیم به ایشان سلام می‌کنیم.
وقتی که حضور ندارند هرگز از آنها بدگویی و غیبت نمی‌کنیم و در میان دوستان و همسایگان سخن‌چینی نمی‌کنیم.
در معاشرت با آنها حد وسط را رعایت می‌نماییم و به اندازه‌ای که لازم است با آنان رفت و آمد می‌کنیم.
به هنگام ناراحتی از آنها دلجویی می‌کنیم و به هنگام شادی به آنها تبریک می‌گوییم.
ادب و رفتار با معلم و مربی
معلم مانند پدر یا مادر دوم ماست، هر وقت او را دیدیم سلام می‌کنیم و به او بسیار احترام می‌گذاریم.
در حضور او پرحرفی نمی‌کنیم. وقتی که مطلبی را بیان می‌کنیم صدایمان را بلند نمی‌کنیم.
در حضور او بازی و شوخی نمی‌کنیم.
هر وقت وارد کلاس شد به احترام او از جای خود بلند می‌شویم.
وقتی درس و سخن را شروع کرد خوب گوش می‌کنیم، وسط سخن او حرف نمی‌زنیم.
بدون اجازه او از کلاس خارج نمی‌شویم.
هر وقت ما را نصیحت کرد می‌پذیریم و در انجام تکالیف خیلی دقت و توجه می‌کنیم. اگر از ما خواست که کاری را برای او انجام بدهیم از او اطاعت می‌کنیم.
سر کلاس زیاد از او سؤال نمی‌کنیم و وقت او را ضایع نمی‌کنیم، ولی اگر چیزی از درس خود را متوجه نشدیم از او می‌پرسیم.
وقتی خواستیم در پیشگاه خداوند دعا کنیم، دعا برای معلم و مربی خود را فراموش نمی‌کنیم. زیرا که چیزهای زیادی را از او آموخته‌ایم و ما را نصیحت و راهنمایی نموده و از خدا می‌خواهیم که او را دچار گرفتاری و مشکلات ننماید و مورد بخشش خویش قرار بدهد.
لازم نیست معلم ما همان مدرسه باشد، هر کسی مطلبی به ما بیاموزد و دلسوز ما باشد، معلم ماست و باید به او احترام بگذاریم و دلسوزی و نصیحش را می‌پذیریم و از او تشکر می‌کنیم.
ادامـــــــــه دارد ……
منبع : کتاب ایمان و آداب برای کودکان و نوجوانان
مؤلف:عمر عبدالعزیز
مترجم: عبدالعزیز سلیمی
څرګندونه مو لاندې وليکئ